Wanneer een werknemer een arbeidsongeval overkomt, dan is het vaak zo dat de werkgever hiervoor verantwoordelijk is. Het is belangrijk om hiervoor goede wettelijke regels te hebben. In dit artikel gaan wij nader in op werkgeversaansprakelijkheid.
Arbeidsongevallen komen veel voor
Jaarlijks krijgen ongeveer 140.000 mensen een arbeidsongeval. Verreweg de meeste arbeidsongevallen vinden plaats in de industrie en bouwnijverheid. Gelukkig gaat het in de meeste gevallen om botbreuken, kneuzingen of andere tijdelijke ongemakken. Soms gaat het echter goed mis, want elk jaar overlijden tientallen werknemers aan arbeidsongevallen.
Werkgeversaansprakelijkheid
Hoe is nu geregeld dat de werkgever aansprakelijk is? Nou, dat volgt uit de wet. In de wet is namelijk een verplichting voor werkgevers opgenomen die ervoor moet zorgen dat werknemers hun werkzaamheden in een veilige werkomgeving kunnen verrichten. Deze verplichting staat in artikel 658 van boek 7 uit het Burgerlijk Wetboek. Het artikel luidt als volgt:
“De werkgever is verplicht de lokalen, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt.”
Uit dit artikel volgt een aantal zaken. Ten eerste volgt hieruit heel duidelijk de verplichting voor de werkgever om te zorgen voor veilige “lokalen”, oftewel een veilige werkomgeving.
Ten tweede is de werkgever verplicht om door middel van maatregelen en aanwijzingen te voorkomen dat de werkgever schade lijdt.
Uiteraard verschilt het zeer sterk per situatie wat van de werkgever verwacht mag worden. Zo mag van de brandweer als werkgever worden verwacht dat hij brandwerende uniformen ter beschikking stelt, terwijl dit niet gevraagd kan worden van de werkgever van bijvoorbeeld een binnendienstmedewerker.
De werkgever houdt zich niet aan het voorschrift, wat nu?
Als de werkgever zich niet houdt aan zijn zorgplicht, dan is hij in principe aansprakelijk voor de schade die zijn werknemers hierdoor lijden. Als dus sprake is van een onveilige situatie, en de werknemer lijdt daardoor schade, dan is sprake van werkgeversaansprakelijkheid en dient de werkgever deze schade te vergoeden.
Wanneer is nu sprake van een onveilige situatie?
Het is lastig te zeggen wanneer sprake is van een onveilige situatie. Soms lijkt een situatie op het eerste oog best veilig, maar achteraf blijkt de werkgever dan toch nog aansprakelijk. Andersom kan natuurlijk ook. Om meer inzicht te geven in wat van werkgevers verwacht wordt en wanneer sprake is van een onveilige situatie (en dus een schending van de zorgplicht), zullen wij hierna een paar bekende voorbeelden uit de rechtspraak met betrekking tot werkgeversaansprakelijkheid geven.
– PTT Post/Baas HR 19 oktober 2001, NJ 2001, 663
In dit arrest ging het om postbezorger Baas van PTT Post die het buitengebied als zijn werkterrein had. Op een zekere dag ging de heer Baas met zijn bestelbusje de post bezorgen in dit buitengebied. Toen hij was aangekomen bij het huis waar hij post moest bezorgen, parkeerde hij het bestelbusje in de berm van de (provinciale) weg. Hij stapte uit en liep naar de achterkant van het busje om via de achterdeur de betreffende poststukken te pakken. Tijdens het openen van de deur, zorgde de wind er echter voor dat de poststukken wegwaaiden. In een eerste reflex draaide de postbezorger zich om en ving achter de wegwaaiende poststukken aan. Hierbij belandde hij echter op de provinciale weg met als gevolg dat hij werd aangereden door een auto en de nodige verwondingen en schade opliep.
Wat denkt u, heeft de PTT zijn zorgplicht geschonden en is er dus sprake van werkgeversaansprakelijkheid?
Ja, in dit geval werd door de Hoge Raad, ons hoogste rechtscollege, aangenomen dat de werkgever zijn zorgplicht had geschonden en dus aansprakelijk is.
Waarom, zult u denken. De werknemer had toch gewoon kunnen uitkijken? Op zich wel, maar de zorgplichtschending had betrekking op het niet voorhanden hebben van een adequate instructie om het wegwaaien van poststukken te voorkomen. De werkgever had de werknemers er dus op moeten wijzen dat bij wind de post kan wegwaaien. Ook had de werkgever de werknemers erop moeten wijzen hoe dit voorkomen kan worden.
De moraal van dit arrest is dus dat aanwijzingen zeer belangrijk zijn om werkgeversaansprakelijkheid te voorkomen. Enige tijd na dit arrest moest de Hoge Raad beslissen over een geval waarbij een werkneemster zichzelf sneed aan een broodmes. Dit arrest heet dan ook heel toepasselijk:
– het “broodmes-arrest” HR 4 oktober 2004, NJ 2004, 175 (Laudy/ Fair Play)
Een werkneemster, kantinejuffrouw, snijdt met een broodmes voor de lunch de broodjes. Uit het arrest is gebleken dat het een nieuw en zeer scherp mes betrof. De werkneemster wist dit niet. Als gevolg van deze snee wordt bij deze mevrouw dystrofie gediagnosticeerd, wat geleid heeft tot een forse schadepost.
Wat denkt u, is de werkgever verantwoordelijk en dus aansprakelijk?
Nee, in dit geval was geen sprake van werkgeversaansprakelijkheid geacht. De redering van de Hoge Raad was uiterst simpel en luidde als volgt: “iedereen weet toch dat een mes scherp kan zijn!”
Hier is natuurlijk ruimte voor discussie. De meningen over deze uitspraak waren dan ook erg verdeeld. Want waarom de postbezorger wel en deze mevrouw niet?
Spanningsveld
Hiermee komen wij dan ook terecht op het spanningsveld waar het bij werkgeversaansprakelijkheid altijd om draait: een fout(je) van de werkgever aan de ene kant, domme pech, ongelukkige samenloop van omstandigheden, feiten van algemene bekendheid (een mes is scherp) en gezond verstand aan de andere kant. Welke van deze twee kanten de voorkeur krijgt, hangt samen met de tijd waarin beslist moet worden. Zo laat de rechtspraak namelijk een beeld zien waarbij in het ene geval aansprakelijkheid wordt aangenomen, terwijl in een bijna identiek geval geen aansprakelijkheid wordt aangenomen. Als voorbeeld mogen de twee volgende arresten dienen, die beide handelen over ervaren werknemers die een ongeval overkomt. In het ene geval werd aansprakelijkheid aangenomen, in het andere niet.
– Dusarduyn/ Du Puy HR 16 mei 2003 NJ 2003, 176
Werknemer Dusardyun, een ervaren dakdekker in bezit van de nodige veiligheidsdiploma’s, moet op een zekere dag werkzaamheden verrichten op een dak. Tijdens het lopen over het dak zakt de werknemer er ineens doorheen, valt een aantal meter naar beneden en breekt de nodige botten. Wat bleek, het dak was slechts bedekt met isolatiemateriaal. Dit was bij zowel werkgever als bij de werknemer niet bekend. Daarbij is het zo dat de werkgever publiekrechtelijk verlicht is om bij dergelijke werken vooraf een risico-inventarisatie moet maken, wat niet gebeurd was.
– Van Veghel/ Hendriks bouwbedrijf HR 13 juli 2007, JAR 2007, 230
In deze zaak ging het ook om een ervaren werknemer, een stukadoor. Deze werknemer was aan het werk op een bouwplaats en moest werkzaamheden verrichten in verschillende woningen. Op een zeker moment betreedt werknemer Van Veghel aan de achterzijde een woning. Na afloop van zijn werkzaamheden raapt de werknemer zijn gereedschap bij elkaar en verlaat de woning, waarbij hij een speciekuip voor zich uittilt, aan de voorzijde. Op het moment dat de werknemer de voordeur uitloopt, verstapt hij zich, zwikt door zijn enkel en komt ten val met de nodige schade tot gevolg. In dit geval lag de grond voor de voordeur zo’n dertig centimeter lager dan de drempel, maar doordat de werknemer een speciekuip voor zich uit droeg heeft hij dit niet gezien. De werkgever is publiekrechtelijk verplicht om hoogteverschillen op bouwplaatsen zoveel mogelijk te voorkomen.
Wat denkt u, in een van deze twee arresten werd aansprakelijkheid aangenomen, in het andere niet.
Werkgever aansprakelijk
De werkgever werd wel aansprakelijk geacht in het tweede geval, maar niet in het eerste. Dit is eigenlijk gek en niet zo goed verklaarbaar. Het ging immers in beide gevallen om ervaren werknemers en in beide situaties was er een fout van de werkgever die erin bestond dat publiekrechtelijke regelgeving niet werd nageleefd.
Zelf procederen werkgeversaansprakelijkheid
Uit de voorbeelden die wij gaven, blijkt wel dat het van belang is hoe een vordering ingekleed wordt. Als de werknemer duidelijk stelt en bewijst dat zijn werkgever een verwijt te maken valt, dan is aansprakelijkheid vaak in zicht. Stelt de werknemer dit allemaal echter iets minder duidelijk, dan ontstaat er discussie over de aansprakelijkheid en wordt onzeker of de aansprakelijkheid ooit geheel erkend wordt. Het is daarom van het grootste belang om een vordering in verband met werkgeversaansprakelijkheid bij de rechter goed in te kleden. Er moet dus precies duidelijk gemaakt worden waarom de werkgever aansprakelijk is. U kunt dit natuurlijk aan een advocaat of aan een letselschadebureau overlaten, maar u kunt het ook zelf doen! Met een beetje hulp van digitaalprocederen.nl!* Juist als het gaat om de juridisch inhoudelijke aspecten van werkgeversaansprakelijkheid bent u bij ons aan het juiste adres. U laat ons de precieze feiten weten en wij vertalen die feiten naar een juridische onderbouwing. Vervolgens procedeert u zelf verder. En dit alles voor een fractie van de kosten van een advocaat. Mocht u meer willen weten over digitaal procederen, of over werkgeversaansprakelijkheid, neemt u dan gerust vrijblijvend contact met ons op!
*vanaf het moment van invoering van digitaal procederen